Pierwszym bodźcem do rozwoju okolicy była karczma „Ochota”, od której wzięła swą nazwę kolonia, a później także dzielnica. Karczma ta zlokalizowana była w bliskim sąsiedztwie dzisiejszego placu Narutowicza. Na przełomie XIX i XX wieku Ochota, jeszcze jako przedmieścia Warszawy, przeżywała intensywny rozwój demograficzny, czego dowodem było zapotrzebowanie na kościół. Autorem projektu świątyni jest Oskar Sosnowski, wybitny architekt, urbanista i wizjoner, który pracował między innymi nad nowym sposobem organizacji warszawskich placów i jest autorem ważnego studium o kształtowaniu się sieci drożnej w Warszawie.
Plac Narutowicza powstał w 1923 roku. W formie znanej do dziś jest śladem po ambitnym, niezrealizowanym planie urbanistycznym – projekcie nowej dzielnicy usytuowanej przy alei Sejmowej (Piłsudskiego), która miała łączyć plac Na Rozdrożu z placem Narutowicza. Od strony Mokotowa plac ma budowę gwiaździstą jak place Założenia Stanisławowskiego, a ulica Uniwersytecka miała prowadzić aż do projektowanego placu Narodowego przy ulicy Madalińskiego i przecinać aleję Piłsudskiego przy gwiaździstym placu wielkości placu Narutowicza.
Dzielnica miała być gigantyczna, jej aleje miały być szerokie, a place ogromne. Zaprojektowany przez Kazimierza Tołłoczkę monumentalny dom studencki, który stoi dziś przy placu Narutowicza, daje wyobrażenie o skali tego planu. Może się kojarzyć z architekturą systemów totalnych – wszak założenie dzielnicy Piłsudskiego było założeniem totalnym na miarę swoich szalonych czasów. Projektu Kolonii Akademickiej nie zrealizowano w pełni. Od strony placu Narutowicza początkowo powstać miał jeszcze jeden kompleks budynków. Gdyby plany te zostały zrealizowane, skala placu byłaby odczuwalnie mniejsza.
Dziś plac kojarzy się przede wszystkim z wielką pętlą tramwajową, a także dwiema tyleż słynnymi, co niesławnymi ingerencjami-koszmarkami. Pierwsza to klockowaty dom pogrzebowy przy zabytkowym kościele zaprojektowanym przez Oskara Sosnowskiego, za którego budowę odpowiadał naczelnik Wydziału Estetyki Przestrzeni Publicznej. Drugi to stojący na środku placu grzybek gastronomiczny serwujący kiełbasę na ciepło.
Inwazja koszmarków zmotywowała mieszkańców Ochoty do upomnienia się o swój plac i zdefiniowania na nowo tego miejsca, czego efektem był konkurs na jego zagospodarowanie. Obecnie trwają przygotowania do zwężenia ulicy Grójeckiej, likwidacji pętli tramwajowej i uporządkowania przestrzeni.
Paweł Brylski, 2017
| powierzchnia placu (ha) | 2.26 |
| liczba drzew | 76 |
| powierzchnia okapu – szerokość koron drzew (m²) | 4067 |
| powierzchnia biologicznie czynna bez wody (m²) | 9079 |
| nawierzchnia przepuszczalna (m²), czyli powierzchnia biologicznie czynna + nawierzchnia umożliwiająca przesiąkanie wody (gruntowa, żwirowa etc.) | 9079 |
| retencja wody | typowa instalacja |
| dominanty | kościół św. Jakuba Apostoła |
| wieloramienna lampa „słoneczko” | 9 pięcioramiennych |
| latarnia „Agrykola” | 1 jednokloszowa |
| latarnia „pastorał warszawski” | 5 dwuramiennych, ramiona na różnej wysokości |
| latarnia sodowa „łyżka” | 1 jednoramienna |
| latarnie innego typu | 12 jednoramiennych |
| neony | 2 |
| nazwy ulic dochodzących do placu | Grójecka Słupecka Barska Uniwersytecka Filtrowa |
| rodzaje nawierzchni jezdni | asfaltowa |
| rodzaje nawierzchni chodników | kostka cementowa – chodniki przy ulicach, asfalt – alejki na placyku |
| czy na placu jeździ komunikacja publiczna? | tak |
| czy na placu jeżdżą samochody prywatne? | tak |
| czy w obrębie placu znajdują się przystanki komunikacji publicznej? | tak |
| czy wyznaczona jest strefa ograniczonej prędkości lub piesza? | tak |
| liczba artystycznych vlepek | 39 |
| liczba pomników | 1 |