plac
Europejski

Plac powstały na prywatnej działce i wyznaczony w obrębie kwartału ulic, w sąsiedztwie nowo powstałych biurowców z jednej i starych kamienic z drugiej strony. Mimo że nie jest fizycznie wydzielony, „czyta się” go jako wnętrze urbanistyczne. Mała architektura i stała animacja tej przestrzeni zachęcają do spędzania tu czasu, a nawierzchnia podkreśla pieszy charakter miejsca. Plac wypełnił brak podobnych miejsc spotkania i rekreacji w okolicy, a w 2017 roku został wyróżniony nagrodą mieszkańców w III edycji Nagrody Architektonicznej Prezydenta Warszawy. Mimo to jego wygląd i charakter narzucony przez dewelopera wciąż pozostają przedmiotem dyskusji. 

Jak zdobywano „dziki zachód”? Dłużej i z większym trudem niż budowano Ścianę Wschodnią. O ile część Śródmieścia położona na wschód od Marszałkowskiej powstała stosunkowo szybko i sprawnie, miasto na zachód od ulicy Emilii Plater długo trwało w tymczasowości nie do końca zburzonych kamienic i parterowych baraków, pracując na nadane przez warszawiaków miano „dzikiego zachodu". Im bardziej odsuwała się zabudowa zachodnich rubieży, tym bardziej fantastyczne były pomysły na to, jak będzie wyglądać ta część miasta, gdy w końcu powstanie. Wizje te były wypadkową obrazów baz na obcych planetach, wyobrażeń o mieście za sto lat i snów środkowoeuropejskiego miasta o mitycznym Zachodzie. Kiedy więc zachodnia część Śródmieścia i pogranicze Woli zyskały zabudowę, przybrała ona kształty, które często mogłyby służyć za scenografię filmów fantastycznych.

Plac Europejski – najmłodszy z warszawskich placów, otwarty w maju 2016 roku przez inwestora otaczających skwer wysokościowców – topograficznie i estetycznie wpisuje się w założenie Ściany Zachodniej z charakterystyczną dla jej zabudowy niechęcią do linii i kątów prostych. Jeśli tak ma wyglądać świetlana przyszłość, niech i tak będzie. Przeciwstawiając się maniackiej tendencji do zamykania i grodzenia, powstała przestrzeń otwarta i dostępna, a do jej zaprojektowania zaproszono renomowaną pracownię Wirtz International Landscape Architects – i w efekcie można tam dziś znaleźć wszystkie pożądane elementy składowe dobrej przestrzeni publicznej. Są tu więc strumienie i fontanny, meble miejskie, mała architektura i zieleń, zróżnicowane podłoże (w tym piasek), a płyta placu jest niedostępna dla ruchu kołowego. Plac Europejski jest bodaj jedynym warszawskim placem pod dozorem ochrony, ma także wyznaczoną strefę dla palących, co zwykle charakteryzuje przestrzenie prywatne. Co więcej, jest animowany przez cały rok – latem urządzane są tu pokazy filmowe, zimą działa ślizgawka. W oprawie placu znalazły się również dwa murale, instalacja Kocham Warszawę, a także pasaż sztuki Art Walk w formie charakterystycznych okien wystawowych, w których prezentowane są ekspozycje czasowe. Potencjał placu Europejskiego ujawni się w pełni, gdy powstanie już wszystko, co ma powstać w tej okolicy – zarówno od strony ronda Daszyńskiego, jak i ulicy Grzybowskiej. Tymczasem to właśnie tu ulokowała się główna siedziba Frontexu, czyli Europejskiej Agencji Straży Granicznej i Przybrzeżnej, co nadaje międzynarodowej nazwie placu dodatkowy kontekst.

Paweł Brylski, 2017