Kameralny, trójkątny plac Bankowy ograniczony ulicą Rymarską istniał od pierwszej połowy XIX wieku, gdy w 1825 roku postawiono trzy budynki według projektu Antonia Corazziego – od strony Elektoralnej gmach giełdy i Banku Polskiego, od którego plac wziął nazwę, oraz pałace dwóch instytucji zajmujących się Skarbem Państwa.
Ulica Rymarska biegła mniej więcej od figury św. Jana Nepomucena przy Senatorskiej do głównego wejścia do dzisiejszego ratusza. Przebieg Rymarskiej możemy sobie wyobrazić, stając na wykonanej z kostki bauma oprawie pomnika Juliusza Słowackiego; pozostała część placu jest dziełem powojennym.
Pod wieloma względami był to najważniejszy plac Warszawy. Umieszczono przy nim siedzibę władz miasta, tu stykały się też główne arterie komunikacyjne, od których zaczęto odbudowę – trasa wschód–zachód oraz pierwsza trasa północ–południe, przecinająca ruiny getta i łącząca Żoliborz z Alejami Jerozolimskimi. Rangę placu miało podkreślić usytuowanie przy nim nie tylko urzędów, ale też pomnika Feliksa Dzierżyńskiego.
W trakcie powojennej przebudowy plac został znacznie powiększony. Głównym powodem była chęć stworzenia właściwej ekspozycji dla pałaców projektu Antonia Corazziego. Wśród architektów odpowiadających za odbudowę Warszawy Corazzi miał dobre notowania, w przeciwieństwie do większości autorów dziewiętnastowiecznego budownictwa, więc nie tylko z dbałością odtwarzali pozostałości jego konstrukcji, ale też starali się zadbać o widoczność jego dzieł.
Dziś brzmi to wprawdzie jak architectural fiction, ale swego czasu prawie zrealizowano projekt budowy wschodniej pierzei placu w klasycyzującym kostiumie według projektu Zygmunta Stępińskiego. Wykopano już nawet fundamenty pod mające tam stanąć Ministerstwo Budowy Miast i Osiedli, projekt spotkał się jednak ze sprzeciwem grupy architektów wdrażających założenia socrealizmu. Fundamenty zakopano, sprawa straciła impet, socrealizm zdążył upaść, a w otoczenie placu Bankowego zaczęły wkradać się chaos i bezradność.
Wschodnią stronę placu najpierw zamknął blok mieszkalny, a następnie wysokościowiec, którego budowa ciągnęła się przez ponad 15 lat.
Na postumencie po obalonym pomniku Feliksa Dzierżyńskiego ustawiono pomnik Juliusza Słowackiego, który przepracował dwa lata w sąsiednim banku. Przy wschodniej pierzei stanął zaś pomnik Stefana Starzyńskiego pochylonego nad planami miasta – i jest to chyba najbardziej ironiczny punkt tego placu, rozwijającego się bez żadnego planu.
Paweł Brylski, 2017
| powierzchnia placu (ha) | 2.43 |
| liczba drzew | 29 |
| powierzchnia okapu – szerokość koron drzew (m²) | 1312 |
| powierzchnia biologicznie czynna bez wody (m²) | 1481,5 |
| nawierzchnia przepuszczalna (m²), czyli powierzchnia biologicznie czynna + nawierzchnia umożliwiająca przesiąkanie wody (gruntowa, żwirowa etc.) | 1481,5 |
| retencja wody | typowa instalacja |
| wysokość budynków | plac Bankowy 2: 22 m (maksymalna wysokość 120 m) plac Bankowy 4: 23 m plac Bankowy 1: 14 m plac Bankowy 1a: 12 m plac Bankowy 3/5: 12 m |
| dominanty | Błękitny Wieżowiec, Urząd Miasta |
| wieloramienna lampa „słoneczko” | 4 dziesięcioramienne, 1 sześcioramienna (forma jak 10-ramiennej, ale bez wszystkich ramion) |
| latarnia „Agrykola” | 4 jednoramienne, mocowane do elewacji |
| latarnia sodowa „łyżka” | 1 |
| latarnie innego typu | latarnie podobne do typu „Agrykola”, 17 czteroramiennych |
| nazwy ulic dochodzących do placu | Aleja Solidarności Andersa Elektoralna Marszałkowska Senatorska |
| rodzaje nawierzchni jezdni | asfaltowa |
| rodzaje nawierzchni chodników | kostka betonowa, od strony zachodniej asfalt, od strony południowej w części podwyższonej płyty betonowe, w pozostałych – kostka betonowa |
| funkcje na placu: gastronomia, biurowce, mieszkaniówka, sklepy, urzędy, miejsca kultury (kino, teatr, dom kultury etc.), punkty usługowe, usługi bankowe, placówki edukacyjne (przedszkola, żłobki, szkoły, uczelnie), obiekty sakralne | mieszkalno-usługowo-biurowa – 16,6% biurowo-usługowa – 16,6% urzędowa – 16,6% kulturalno-usługowa – 16,6% pustostan – 16,6% urzędowo-usługowo-biurowa – 16,6% |
| punkty usługowe w ogólnodostępnych parterach w stosunku do wszystkich budynków w obrębie placu | punkty usługowe – 15% gastronomia – 27% sklepy – 42% sklep spożywczy – 4% usługi bankowe – 4% puste lokale – 8% |
| czy na placu jeździ komunikacja publiczna? | tak |
| czy na placu jeżdżą samochody prywatne? | tak |
| czy na placu istnieje szersza droga niż dwupasmowa? | tak |
| czy w obrębie placu znajdują się przystanki komunikacji publicznej? | tak |
| czy na placu znajdują się miejsca parkingowe? | tak |
| czy na placu znajdują się stojaki na rowery? | tak |
| czy wyznaczona jest strefa ograniczonej prędkości lub piesza? | nie |
| czy istnieje tymczasowa (np. weekendowa) lub inna organizacja ruchu? | nie |
| czy występują ślepe ściany, pustostany? | nie |
| czy na placu pojawiają się handel detaliczny, stragany, kwiaciarki, targi czasowe? | tak |
| czy w 2016 roku na placu odbyła się manifestacja? | tak |
| liczba artystycznych vlepek | 17 |
| liczba pomników | 2 |