Pierwszy spacer szlakiem Osi Stanisławowskiej poprowadził Adam Tyszkiewicz. Oś należy do najciekawszych rozwiązań urbanistycznych Warszawy. Wytyczona w czasach Stanisława Augusta, do dziś stanowi jeden z najpiękniejszych rejonów stolicy. Odwiedziliśmy najważniejsze place tej części miasta: Na Rozdrożu, Zbawiciela, Politechniki i Trzech Krzyży oraz sąsiadujące z nimi ulice: Szucha, Polną, Wyzwolenia i Mokotowską. Dowiedzieliśmy się o dominantach architektonicznych na placach, zwróciliśmy uwagę na małą architekturę, nie zapomnieliśmy również o gmachach, które już dziś nie istnieją, oraz o projektach urbanistycznych, które nigdy nie zostały zrealizowane. Podczas spaceru oglądaliśmy również zapożyczenia urbanistyczne i architektoniczne ze słynnych miast europejskich: Rzymu, Paryża, Berlina, a także Moskwy.
Podczas spaceru „Cmentarz – miejsce wyróżnione” dr Marek Ostrowski odkrył przed nami ukryty wśród torowisk linii kolejowych niewielki cmentarz choleryczny na Pradze. Na jego przykładzie dyskutowaliśmy o definicji miejsca i jego znaczeniu jako symbolu, zastanawiając się, czy taki nacechowany symbolicznie punkt może być placem.
Trzeci spacer to wycieczka botaniczna z Adamem Kaplerem, który zaprowadził nas „na chwasty”. Podziwialiśmy największych twardzieli wydepczysk i chodników, nieustraszonych pionierów wdzierających się na mury i hałdy, utalentowanych inżynierów i budowlańców tworzących nowe ekosystemy z własnych ciał, a także piękności z ogrodów, które wybrały wolność na przypłociach. Botanizowanie pod okiem wielbiciela warszawskiego zielska było doskonałą okazją, aby nauczyć się rozpoznawania drzew, krzewów i ziół w okolicy własnej szkoły, dowiedzieć się czegoś więcej o roślinach odurzających spotykanych na śmietnikach i parkingach czy poznać jagody pyszne dla ptaków, a równocześnie śmiertelnie groźne dla naszych wnucząt. Odwiedziliśmy plac Konfederacji na Bielanach oraz place zielonego Żoliborza.
Fot. Justyna Chmielewska
Fot. Justyna Chmielewska
Tego samego dnia wieczorem spotkaliśmy się pod kolumną Zygmunta na spacer prowadzony przez Gosię Kuciewicz i Simone De Iacobisa z Grupy Projektowej CENTRALA. Podczas nocnej wędrówki po Śródmieściu i Pradze rozmawialiśmy o tym, dlaczego nie istnieją jeszcze przestrzenie publiczne zaprojektowane z myślą jedynie o porze nocnej. Zwiedzaliśmy znane za dnia place, które miejska noc przekształca w miejsca właściwie nieznane. Przeszliśmy z mroku w nieznośne oświecenie. Przyjrzeliśmy się odbarwionym kolorom i zanieczyszczeniu światłem. Tropiliśmy również nocne zwierzęta.
Ostatni, piąty spacer to spotkanie z Remem Koolhasem. Grupa Projektowa CENTRALA przybliżyła nam postać tego wybitnego intelektualisty i architekta, który potrafi nazwać to, co inni tylko przeczuwają. Zastanawialiśmy się, czy udało mu się zdiagnozować na odległość problemy Warszawy. Na placu Defilad, w centrum handlowym Złote Tarasy oraz na placu Europejskim tropiliśmy miejską „kulturę zagęszczenia”, „śmieciową przestrzeń”, „bigness” i „miasto generyczne”. Wszystkie te pojęcia przybliżała cytowana w czasie spaceru książka Rema Koolhaasa Śmieciowa przestrzeń.
Fot. Justyna Chmielewska
Fot. Justyna Chmielewska
Adam Tyszkiewicz – absolwent archeologii i historii sztuki na Uniwersytecie Warszawskim. Doktorant na wydziale Historycznym UW. Ukończył również podyplomowe Studia Menedżerów Turystyki w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie oraz podyplomowe Studium Varsavianistyczne na UW. Członek Stowarzyszenia Historyków Sztuki. Stypendysta fundacji Roberta Andersona w Londynie, fundacji Lanckorońskich oraz Queen’s University w Belfaście. Przewodnik po Warszawie. Zainteresowania: sztuka klasycystyczna, dzieje szkolnictwa wyższego, architektura i urbanistyka miast europejskich.
dr Marek Ostrowski – Uniwersytet Warszawski, Wydział Biologii, Laboratorium Informacji Obrazowej CNBCh. Twórca kierunków naukowych: informacji obrazowej oraz varsavianistyki. Specjalista w zakresie lotniczych i satelitarnych obserwacji Ziemi. Autor Tryptyku warszawskiego, na który składają się Spojrzenie Warsa, Oblicze Sawy i Pokolenie Varsovia.pl.
Adam Kapler – rocznik 1983, absolwent biologii środowiska na UW. Wielki miłośnik warszawskich lasków, bagien Polesia Lubelskiego i Suwalszczyzny. Człowiek spełniony, gdyż łączy pracę ze swymi pasjami. Na co dzień pracownik Ogrodu Botanicznego PAN w Powsinie, a dokładniej kriogenicznego Banku Genów. W wolnych chwilach i w razie potrzeby działacz Centrum Ochrony Mokradeł, Oddziału Warszawskiego Polskiego Towarzystwa Botanicznego i Polskiego Towarzystwa Dendrologicznego. Miłośnik miejskich i wiejskich małych ojczyzn, zwolennik reintrodukcji gatunków lokalnie wymarłych jako ważnej składowej uzdrowienia zniszczonych ekosystemów i wskaźnika skuteczności podjętych działań, a równocześnie koła zamachowego mnóstwa dalszych badań podstawowych.
Simone De Iacobis oraz Małgorzata Kuciewicz tworzą projekty architektoniczne, artystyczne i badawcze w oparciu o rekonstrukcję śmiałych idei z XX wieku. Wiele ich inicjatyw jest próbą wywołania dyskusji na temat ochrony i rewitalizacji dziedzictwa awangardy modernistycznej. Ich akcje i publikacje służą pobudzeniu refleksji nad przestrzenią miast, wpływają na to, jak miasto jest używane oraz w jakim kierunku podążają decyzje dotyczące jego przekształceń. Centrala otrzymała nagrody i wyróżnienia w wielu konkursach. W ramach rezydencji artystycznych twórcy CENTRALI zajmują się zagadnieniami związanymi ze zurbanizowaniem powietrza – temu poświęcony był m.in. projekt Thick space (razem z grupą Monnik w Akademie Schloss Solitude w Stuttgarcie w latach 2015–2016) oraz Climate responsive design (Khoj International Artists’ Association w New Delhi, 2016).